Bilgisayar Okuryazarlığı ve Bilişimin Yaygınlaştırılmasının Trajikomik Anekdotlarla Analizi Bölüm 4

Kodla Büyü
Mesajlar
5
Parça 4
“Biri kart getirdi, hocam okuyucu varsa takıp silebilir misin diye...Müdür atladı: peçete yok, tuvalet kağıdı al sil.” (BBNET Üyesi 23, 25 Ekim 2017)

“Flash diske kopya kaydedip, boynuna asıp, kopya çekmeyi düşünen öğrencimi kutluyorum.” (BBNET Üyesi 24, 18 Nisan 2013)

“8. sınıflarla Excel’de uygulama yaparken bir öğrenciyi kontrol ettim, uygulamayı yapmıştı; çıkabilirsin dedim (Excel’i kastetmiştim). Öğrenci bir güzel bilgisayarı kapattı, BT sınıfından çıktı ve sınıfına gitti; koptuk sınıfça ve sene sonuna kadar arkadaşları güldü çocuğa.” (BBNET Üyesi 25, 17 Ocak 2013)

“Paint’te malum arkaplan beyaz ve renk olarak (genelde yanlışlıkla) beyaza basıldığında ne yapıldığı görünmez, yani beyaz üstüne beyaz olduğu için işlem yapılmıyor sanılır. Paint’te resim yaptırırken öğrencimin birisi bu duruma düştüğünde verdiği tepki aynen şöyle olmuştu: Öğretmenim bunun ucu bitmiş!” (BBNET Üyesi 26, 12 Haziran 2013)

“Bilgisayarda bütün programları kapatırsanız masaüstüne çıkarsınız. Şimdi masaüstüne çıkın. Öğrencinin birisi masanın üstüne çıktı. Tabii sınıf ve ben koptum.” (BBNET Üyesi 27, 12 Haziran 2013)

“Dün ekrandaki pencereleri kapatın manasında pencereleri kapatın dedim, kız öğrenci pencereyi kapattı.” (BBNET Üyesi 28 13 Haziran 2013) “Bir kaç sene önce sınıfa girdim. Çocuklar oyun oynuyorlardı. Çocuklar açık pencereleri kapatın, derse geçelim dedim. Öğrencinin biri kalktı, pencereleri kapatmaya gitti :).” (BBNET Üyesi 28, 30 Kasım 2016)

“Bilgisayara neden yakından bakmamalıyız sorusuna aldığım ‘ceyran [cereyan] yapmasın’ diye :D cevabını veren öğrencime teşekkürler.” (BBNET Üyesi 29, 24 Kasım 2013).

Yukarıda verilen örnekler, bireylere teknolojik okuryazarlığı ve bilgi okuryazarlığı eğitimlerinin erken yaşlardan itibaren verilmesinin öneminin altını çizmektedir. Çağdaş bilgi toplumunda, teknolojik okuryazarlık çeşitli ülkelerde Ulusal Teknoloji Eğitim Standartları’na dâhil edilmiştir. Bazı ulusal eğitim inisiyatiflerinde, teknoloji okuryazarlığı eğitiminin önemi ve yapılması gerekenler vurgulanmıştır. Erken okul öncesi eğitiminde, teknoloji eğitimine başlanmasının önemine değinilmiştir. Anaokulu Teknoloji Müfredatının temel bilgisayar becerilerinin oyunlarla çocuklara kazandırılması gerektiğinden bahsedilmiştir. Öğretmenlerin eğitilmesinin de çocukların becerilerinin güçlendirilmesi açısından önemli olduğu, öğretmenlerin, ebeveynlerin, bilgi ve iletişim teknolojileri becerilerinde yaşanan sorunların çocukların yetenek ve becerilerini de doğrudan etkileyeceği belirtilmiştir (Vidacek-Hains, Kirinic ve Dusak, 2009). Yukarıdaki örneklerde de görüldüğü gibi, yetişkinlerin teknoloji kullanımında yaşadığı sorunlar, öğrencileri de etkilemektedir. Yazılım, donanım, tarayıcıların kullanımı, Windows işletim sisteminin kurallarını ve özelliklerini bilme, klavye kullanımı ve Office Programlarını kullanım kuralarını öğrenme, ilgili alanlarda gerekli bilgi okuryazarlığı becerisinin kazanımı açısından öğretmenlerin, ebeveynlerin, akranların rolü çok önemlidir ve kesinlikle yadsınamaz (Vidacek-Hains, Kirinic ve Dusak, 2009).

Son olarak, aşağıdaki örnekler ise e-devlet ve e-eğitim alanlarında kayda değer bulunmaktadırlar.

“Sene başında e-devlet nedir ? kimler kullanır? hep anlattım.. Örnek olarak da kimlik numarasını bulma gibi bir sürü örnek yaptık.. Konu tekrarı amacıyla öğrencilere soruyorum.

+e-devlet nedir kızım?

-devletin kullandığı elektriktir hocam..

+(sinirli şaşkın) neeeeee?

(başka bir öğrenci hemen düzeltir)

-devletin kullandığı elektronik eşyalardır hocammm..” (BBNET Üyesi 30, 7 Mart 2012)


“e-okul, e-devlet v.s.’deki ‘e’ ne anlama gelir diye sordum..

Sallama yarışı başladı...

Eğitimin e’si..

Milli eğitim e’si.

..

En bombası da ata.eyaktas.com'un e'si

BBNET Üyesi 31, 4 Aralık 2012


BTÖ alan özel bilgisine girildiği bu noktada, paylaşım aktarım ve incelemelerinin belirli ve yeterli bir seviyeye geldiği düşünülmektedir. Buna göre çalışma, genel değerlendirmeler, kısıtlar ve ileriye yönelik öneriler ile sonuçlandırılacaktır.


Sonuç

Bu çalışmada, ilgili forumda yer alan anekdotlar üzerinde yapılan içerik analizleri ve incelemeler neticesinde; dijital yerli (native) ve göçmen kavramlarının, dijital naive ve kış uykucular kavramları ile çeşitlendirilebileceği düşünülmektedir. Bunu yapabilmek için, bilişim teknolojileri kullanıcılarının fiziksel ve dijital unsurlarla ilgili algı ve yaklaşımlarını ayrıştırıp bunları mental etkileşimleri üzerinden birbirleri ile ilişkilendirerek aşağıdaki gibi bir modelle ortaya konulabilmesi önerilmektedir. (Şekil 2) Modele göre, ba kavramında yararlanılarak, fiziksel ve dijital unsurlar ile mental unsurlar arasındaki ilişkinin/bağlantının “+” (pozitif) ve “-” (negatif) işaretler olmasına göre dört farklı kullanıcı tipi belirlenmektedir. Mental ile Fiziksel unsurlar arasındaki bağlantı Duyusal, Mental ve Dijital unsurlar arasındaki bağlantı Teknolojik olarak ifadelendirilmiş olup kullanıcılarda hem Duyusal hem Teknolojik bağlantının pozitif olması ideal dijital yerlilere karşılık gelmektedir. Hem literatürde hem de bu çalışmada tespit edildiği gibi, ancak, birçok kullanıcı da Duyusal bağlantı pozitif olsa da, Teknolojik bağlantı da negatif durumlar da olabilmektedir ki bunların dijital naifler olarak adlandırılması önerilmektedir. Yine, literatürde hem Duyusal hem Teknolojik bağlantıların negatif olması dijital göçmenlerle ilişkilendirilmektedir. Ancak yine, günümüzde kullanım yaygınlığının artması ile birlikte, bu çalışmada da belirtildiği gibi, Duyusal bağlantı negatif olsa dahi Teknolojik bağlantının pozitif olması gibi durumlar da gözlemlenmektedir ve bunlar da önerilen modele göre dijital kış uykuculara karşılık gelmektedir. Önerilen modelin ve buna göre ortaya çıkan yeni dörtlü tipolojinin, ilerleyen çalışmalara da yol gösterici olması ümit edilmektedir.

upload_2021-6-1_14-42-25.png


Şekil 2. Duyusal ve Teknolojik Bağlantı Niteliğine Göre Dijital Kullanıcı Tipolojisi Modeli

Çalışmada amaçlananları ve yapılanları yine bir anekdot ile özetleyecek olursak:

Hoparlör takılı olmadan ses bekleyenler, projeksiyonu mıncıklayanlar, garanti olsun diye kasayı peşine sürükleyenler, bilgisayardaki sorunu için monitör, fare, klavye taşıyanlar.

Bunlardan kitap yapmak iyi fikir, ara ara okur güleriz. Hatta hep yanımızda bulundurur, benzer olaylarla karşılaştığımızda ‘Bilişimcilerin karşılaştığı trajikomik olaylar cep kitapçığı’mızı çıkarıp ne yapmamız gerektiği konusunda fikir sahibi oluruz veya örnek olayı karşı tarafa okuturuz.” (BBNET Üyesi 32, 1 Aralık 2011)

Ortak yazarların kendi deneyimleri ile de ilişki kurulan bu paylaşımlar ve bunların incelenmesi ile ortaya çıkan çalışmanın ilginçliği ve eğiticiliğinin okuyucular tarafından da paylaşıldığı ümit edilmektedir. Anekdotlarda aktarılan benzer durum, dumur ve sıkıntılar ile sadece ilk ve orta öğretimde değil yükseköğretimde de karşılaşılmaya devam etmektedir. Örneğin, ortak yazarların üniversitesinde projeksiyon sıkıntıları, yeni iyileştirme yöntemlerinin de uygulanmasına rağmen, halen yaşanmaya devam etmektedir.

Mizahın eksik olmadığı nitelikte var olan ve aktarılan bu anekdotların önemli bir kısmı ad konulup Nasreddin Hoca (ya da Aziz Nesin) hikâyesi olarak değerlendirilebilecek nitelikte bulunmaktadır. Nitekim site forumunda da Nasreddin Hoca’ya atfedilerek aktarılan anekdotlar da görülmektedir. Yine, yukarıda bir örneği belirtildiği gibi; çeşitli site üyeleri tarafından, bu aktarımların derlenerek bir kitaba dönüştürülme temennisi de dile getirilmektedir. Ortak yazarlar da bu çalışmanın böyle bir girişimin de önünü açmasını temenni etmektedirler. Nitekim, ilgili konuların işlendiği bir film de bulunmakta olup yine sitede linki paylaşılmıştır:
(son erişim tarihi, 01.02.2019)

Öte yandan, çalışmada ele alınan anekdotlar farklı kullanıcı grupları ve amaçlarına yönelik olsa da burada esas olarak yararlanılan öğretmen (BTÖ) bakış açısıdır. Bunun diğer kullanıcı ve ortak paydaşların bakış açıları ile desteklenmesinin, daha bütüncül bir değerlendirme sağlayacağı düşünülmektedir.

Çalışmada ele alınan ana/temel kullanıcı grupları, tanımlanabilecek diğer bütünleyici kullanıcı grupları ile de desteklenebilir. Örneğin, çalışmaya konu olan site forumunda, öğrenci aileleri (ebeveynler, veliler) ile ilgili paylaşımlara da yer verilmiştir. Flash belleğe resim gönderme ücretlidir diyen öğrenci büyükannesi ya da kendisinin tanımadığı bir öğrenci velisinin eve tamire çağırdığı hoca gibi anekdotlar bunlar arasında yer almaktadır. Yine literatürde ve uygulamada görüldüğü gibi yaşlı öğreniciler için birlikte öğrendikleri akranların önemine bağlı olarak, akran bakış açısı da ayrıca değerlendirmeye alınabilir.


Esas olarak bilişim ve eğitimi ile ilgili bu aktarımların çok daha farklı alanlara açılımlarının da mümkün olabileceği düşünülmektedir: “Geçen bir öğretmen arkadaş ‘bir gelsin’ diye öğrenci göndermiş.. Daha yerimden kalkmadan arkadaş bir öğrenci daha geldi.. Hocam gelmenize gerek yokmuş dedi.. İki öğrenci yanımdan ayrılmadan üçüncü öğrenci geldi.. Hocam gelecekmişsiniz dedi... Bu sefer öğrenciler kendi aralarında tartışmaya başladı; gelecekmiş yok, gelmesine gerek yokmuş, tekrar çağırdı, şöyle oldu, böyle v.s.”.

Zamanda yolculuk senaryoları ve ilgili paradokslarını çağrıştıran bu gibi örnekler seyrek de olsa zamansal anlamda son olarak aşağıdaki hususun da not edilmesinin faydalı olduğu düşünülmektedir: Her ne kadar yapılan seçim ve incelemelerde dikkat edilmeye çalışılmış olsa da ele alınan bazı paylaşımların tarihi yeni olmakla da içeriğinin daha eski dönemlere ait olduğu olası görünmektedir. Yine de ele alınan konuların ‘zamansızlığının bu durumun önemli bir kısıt olmasının önüne geçtiği düşünülmektedir.

En başta ve en sonda ifade edilmesi gereken bir husus olarak: “Formatör” formasyonu aldıkları ifade edilen bu kıymetli öğretmenlerin takdire şayan oldukları ama kıymetlerinin bilinmediği düşünülmektedir: “Sevdiğim bir öğretmen arkadaşın dizüstü bilgisayarını formatladım. Arkadaş geldiğinde aynı markanın eski bir dizüstü bilgisayarını ona verdim. Bana bu benim bilgisayar değil ki dedi; ben de fotmatlayınca böyle oluyor dedim, inandı; memnun olmayarak aldı, yüzü hala gözümün önünde. :) Bir ders sonra kendi laptopunu verdim, öyle bir sevindi ki.” (karinca52, 26 Ekim 2017) Ancak üstlendikleri rollerin ve iş durumlarının çok daha kapsamlı ve derinlemesine analiz ve değerlendirmelerinin gerektiği (örneğin ofis içi etkileşim dinamikleri, idare ile iyi geçinip geçinmeme (SİRE, 29 Kasım 2011) açısından) ve bunların da ayrı bir çalışma konusu olduğu düşünülmektedir.


Referanslar
  1. Andrej Šorgo, A., Bartol, T., Dolničar, D., Podgornik, B.B. (2017). Attributes of digital natives as predictors of information literacy in higher education, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/bjet.12451 addresinden 07.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
  2. Ballentine, J., Larres, P. ve Oyelere, P. (2007). Computer Usage and Validity of Self-Assessed Computer Competence Among First- Year Business Students. Computers and Education, 49 (4), 976-990.
  3. Becker, B.W. (2018). Information Literacy in the Digital Age: Myths and Principles of Digital Literacy. School of Information Student Research Journal, 7(2).
  4. Chen, Y.-H., & Chengalur-Smith, I. (2015). Factors influencing students’ use of a library Web portal: Applying course-integrated information literacy instruction as an intervention. The Internet and Higher Education, 26, 42–55. Http://doi.org/10.1016/J.iheduc.2015.04.005Doyle,C.S.(1994).Information Literacy in an Information Technology: A Concept for the Information Age. Syracuse, NY : ERIC Clearinghouse on Information and Technology
  5. Combes, B. (2009). Digital natives or refugees?Why we have Failed Gen Y., Edith Cowan University Research Online, https://ro.ecu.edu.au/cgi/viewconte...m/&httpsredir=1&article=1661&context=ecuworks adresinden 07.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
  6. Greene, J. A., Yu, S. B., & Copeland, D, Z. (2014). Measuring critical components of digital literacy and their relationships with learning. Computers & Education, 76, 55–69.
  7. Gross, M., & Latham, D. (2012). What's skill got to do with it?: Information literacy skills and self ‐views of ability among first‐year college students. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 63(3), 574-583
  8. Gür, B. S., Özoğlu, M. ve Başer, T. (2010), “Okullarda Bilgisayar Teknolojisi Kullanımı Ve Karşılaşılan Sorunlar”, 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu (20- 22 Mayıs 2010), Elazığ, 2010, s. 929-934.
  9. Jenson, J. D. 2004. It’s the information age, so where’s the information? College Teaching, 52(3), 107–112.
  10. Jimoyiannis, A. (2015). Digital Literacy and Adult Learners. The SAGE Encyclopedia of Educational Technology (s.213-216), M.J. Spector (Yay. Haz.). Thousand Oaks, California: SAGE Publications.
  11. Julien, H., & Genuis, S. K. (2011). Librarians’ experiences of the teaching role: A national survey of librarians. Library & Information Science Research, 33(2), 103–111. doi:10.1016/j.lisr.2010.09.005
  12. FCT, IP Ministry of Higher Education and Science (2013). Vulnerable People & ICT in Portugal: the practie of more than 15 years. https://www.fct.pt/dsi/docs/fct_vulnerablepeople_ict.pdf adresinden 26.08. 2019 tarihinde erişilmiştir.
  13. (Kaeophanuek,S. Na-Songkhla, J. ve Nilsook, P. 2018). How to Enhance Digital Literacy Skills among Information Sciences Students . International Journal of Information and Education Technology, 8(4).
  14. Kanchev, P. (2016). Are Digital Natives Digitally Literate?, https://www.safenet.bg/images/sampledata/files/Digital-and-Media-Literacy.pdf adresinden 07.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
  15. Kennedy, G.E, Judd,T.S., Churchward, A., Gray, K. (2008)., Australasian Journal of Educational Technology, 24(1), 108-122.
  16. Kim, E. ve Yang, S. (2015). Internet Literacy and Digital Natives’ Civic Engagement: Internet Skill Literacy or Internet Information Literacy?, Journal of youth Studies, 19 (4).,
  17. Leonard, L., Siebrits, A., Mokwele, T, Stolten K.,J. (2016). Digital Natives Require Basic Literacy Skills, https://www.researchgate.net/public...atives'_Require_Basic_Digital_Literacy_Skills adresinden 06.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
  18. Magrino, W., & Sorrell, P. (2014). Professionalizing the amateur: social media, the “Myth of the Digital Native,” and the graduate assistant in the composition classroom. Journal of Interdisciplinary Studies, 3(1), 76–94.
  19. Messineo, M., & DeOllos, I. Y. 2005. Are we assuming too much? Exploring students’ perceptions of their computer competence. College Teaching, 53(2), 50–55.
  20. .Mioduser, D., Nachmias, R., & Forkosh-Baruch, A. (2008). New literacies for the knowledge society. In International handbook of information technology in primary and secondary education (pp. 23-42).
  21. National Center for Education Statistics (2016). https ://nces. ed.gov adresinden 26.09.2019 tarihinde erişilmiştir.
  22. Neumann, C. (2016). Teaching Digital Natives: Promoting Information Literacy and Addressing Instructional Challenges. https://eric.ed.gov/?id=EJ1112224 adresinden 07.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
  23. Neves, B. Amaro, F. (2018). Too old for technology?. The Journal of Community Informatics; 8 (1).
  24. Ng, W., (2012). Can we teach digital natives digital literacy?, https://dl.acm.org/citation.cfm?id=2325087 adresinden 08.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
  25. Ngo-Ye, T. (2014). Computer Literacy Challenges for Adult Learning Students, Lost in a Different Generation of Computer. https://www.researchgate.net/public...ts_Lost_in_a_Different_Generation_of_Computer adresinden 27.09.2019 tarihinde erişilmiştir.
  26. Pilerot, O. (2006). Information Literacy - An Overview. In A. Martin & D. Madingan (Eds.), Digital Literacies for Learning (pp. 80–88). London: Facet Publishing
  27. Sorgo, A. ve Podgornik, B.B. (2016). Attributes of Digital Natives As Predictors of Information Literacy in Higher Education: Digital Natives and Information Literacy, British Journal of Educational Technology, https://www.researchgate.net/publication/301761169 adresinden 17.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
  28. Sewyn, N. (2004). The information aged: A qualitative study of older adults’ use of information and communications technology. Journal of Aging Studies, 18, 369-384.
  29. Ståhl, T. (2017). How ICT Savy are Digital Natives Actually?. Nordic Journal of Digital Literacy, 12(3), https://www.idunn.no/dk/2017/03/how_ict_savvy_are_digital_natives_actually adresinden 07.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
  30. Pieterse, E. , Santo, Z., Greeberg, R. (2018). Self- Perception of Digital Information Literacy Skills Among First Year Students. https://www.learntechlib.org/primary/p/182697/ adresinden 07.02.2019 tarihinde erişilmiştir.
  31. Sağlam, A.Ç. ,Çankaya, İ., Üçer, H., Çetin, M. (2017). The Effect of Information Literacy on Teachers’ Critical Thinking Disposition, Journal of Education and Learning, 6(3), 31-40.
  32. Sanches, T. (2018). Required Skills for Teachers: Information Literacy at the Top. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-74334-9_65 adresinden 08.02.2018 tarihinde erişilmiştir.
  33. Toso, S., Atlı, Ş. M., Mardikyan,Sona. (2015) TÜRKİYE’NİN BÖLGELERİ ARASINDA SAYISAL UÇURUM / DIGITAL DIVIDE AMONG THE REGIONS OF TURKEY. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi. The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management 2015 Cilt: X Sayı: I / Volume: X Spring. 41-49. http://www.beykon.org/dergi/2015/SPRING/2015X.I.4.S.Toso.pdf
  34. Vankatesh, V., Morris, M.G., Davis, G.B., Davis, F.D. User Acceptance of Information Technology Toward a Unified View, MIS Quarterly, 27 (1), 425-478.
  35. Vidacek-Hains, V., Kirinic, V. ve Dusak, V. (2009). Computer Attitudes and Computer Literacy Level Relationships. Informatologia, 42 (1), 30-37.
  36. Wallace, P. ve Clariana, R.B. (2005). Perception versus Reality-Determining Business Students’ Comğuter Literacy Skills and Need for Instruction in Information Concepts and Technology, Journal of Information Technology Education, (4).
 
Geri
Üst