ANKARA’da Atılım Üniversitesi’nde endoskopik cerrahi eğitiminde el becerisini geliştirecek simülasyon tabanlı ameliyat eğitimi projesi hayata geçirildi. Kısa adı ECE olan Endoskopik Cerrahi Eğitimi projesi, cerrahların hastayı ameliyat etmeden simülasyon yardımıyla sanal gerçeklik ortamında ameliyat yapabilmelerine imkan tanıyacak.
2012 yılında TÜBİTAK’ın desteğiyle başlanılan proje, doktorların endoskopik cerrahi ameliyatlarındaki el becerilerini geliştirmek amaçlandı. Atılım Üniversitesi Yazılım Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Nergiz Ercil Çağıltay, projenin temel olarak endoskopik cerrahi işlemi yapan cerrahların eğitim süreçlerini bilgisayar ve öğretim teknolojileri ile desteklemeyi hedef aldıklarını belirtti. Doktorların endoskopik ameliyatları yapabilmesi için el becerilerini geliştirmesi gerektiğini ifade eden Doç. Dr. Çağıltay, beceri konusunda birtakım eğitimlerin alınmasının deneme-yanılma yoluyla öğrenerek mümkün olabileceğini söyledi. Dünyada sanal gerçeklik ortamlarında benzer teknolojileri kullanarak çeşitli ameliyat yöntemleri için destek sistemlerimin geliştirildiğini belirten Doç. Dr. Çağıltay, “Çok pahalı sistemlerdir. Bizim üzerinde çalıştığımız beyin cerrahisi ameliyatları için olan sistemlerin sayısı ise 3 ya da 5’i geçmeyecek kadar azdır. Bu alandaki çalışmalara ülkemizden önemli bir destek sağladığımızı düşünüyoruz. Biz oldukça mütevazı bir bütçe ile bu çalışmaları yürütüyoruz” dedi.
Projenin disiplinler arası (tematik) kapsamda hayata geçirildiğini ifade eden Doç. Dr. Çağıltay, öncelikle beyin ve kafa tabanı cerrahisi konusunda çalışan hocaların kendilerine büyük destek verdiğini söyledi. Doç. Dr. Çağıltay, öğretim teknolojileri ve tasarımı konusunda çalışan kişilerin projeye desteğinin çok önemli olduğunu belirterek, modelleme, programlama, simülasyon ortamında senaryoların oluşturulması ve bunların hayata geçirilmesi konusunda teknik bilgi birikimi olan bir grubun projelerine destek verdiğini kaydetti.
EL VE GÖZ KOORDİNASYONU BECERİLERİNİ GELİŞTİRMEYE YÖNELİK
Gerçek hasta üzerinden alınan manyetik rezonans görüntüleri (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi verilerin kullanılarak, hastanın bu ameliyata yönelik burundan hipofiz bezine kadar olan hasta modelini hasta verileri esas alınarak sanal ortamda hazırladıklarını söyleyen Doç. Dr. Çağıltay, bu sistemin üzerine çeşitli eğitsel senaryoları entegre ettiklerini belirtti. Haptic (dokunsal cihaz) denilen özel cihazları bu sistemle bütünleştirdiklerini ifade eden Doç. Dr. Çağıltay, şunları söyledi:
“Cerrahların bu eğitim sürecinde dokunsal, üç boyutlu algılarını ve el-göz koordinasyonu konusundaki becerilerini geliştirmeye yönelik birtakım senaryolar hazırladık. Hazırladığımız ortamın gerçeğe çok yakın olduğu konusunda hocalarımızdan geri bildirimler almaktayız. Gelecekte bu çalışmaların sanal gerçeklik ortamında bilgisayar destekli olarak verilmesinin çok yaygın olacağını öngörüyorum. Bir sonraki aşamada projenin daha geliştirilmiş ve cerrahın davranışlarına kendini adapte edebilecek bir şekilde hazırlanan sürümü üzerinde de çalışmalarımızı sürdürüyoruz.”
AMELİYATLARI EKRAN GÖRÜNTÜLERİNDEN YAPIYORLAR
Endoskopik cerrahinin, doktorların endoskop denilen özel bir aleti kullanarak gerçekleştirdikleri bir ameliyat yöntemi olduğunu kaydeden Doç. Dr. Çağıltay, şu bilgileri verdi:
“Doktorlar bu endoskop aletini kullanarak, örneğin bizim yaptığımız ameliyatlarda burun deliklerinden bu alet aracılığıyla hastanın ameliyat edilecek olan bölgesinin görüntüsünü bir monitöre yansıtmaktadır. Bu görüntü üzerinden ameliyatları gerçekleştirmektedir. Ameliyat ettikleri bölgeyi çıplak gözleri ile birebir görerek değil, bu bölgenin endoskop aracılığıyla ekrana yansıyan görüntüleri üzerinden ameliyatı gerçekleştirmektedirler. Dolayısıyla, bu tür ameliyatlar bizim laboratuvarda, elektronik ortamda simülasyonlarını daha kolay oluşturabileceğimiz yöntemlerden birisidir.”
Kaynak: DHA
