Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti için hüsranla sonuçlandı. Kurtuluşa giden yolu aşmak kolay olmadı. 

30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi ile de Anadolu’da işgaller başladı. Emekli öğretim görevlisi Necip Günaydın, İzmir’in işgaliyle başlayan süreci şöyle anlattı:

“Mustafa Kemal Paşa, 16 Mayıs günü İstanbul’a hareket etti. Bir gün önce İzmir İşgal edilmişti Yunan ordusu tarafından. Mustafa Kemal İzmir’in işgal edildiğinin farkında olarak Bandırma gemisine bindi ondan önce 13 Kasım 1918’de de İstanbul işgal edilmişti. Bütün bu işgallerin en felaketi İzmir’deki oldu. Binlerce insan katledildi, bu zulüm bütün Anadolu’yu ayağa kaldırdı.”

Mustafa Kemal Samsun’a çıktı

O ayağa kalkışın ilk adımı 19 Mayıs 1919’da atıldı. Mustafa Kemal, Samsun’a çıkarak milli mücadeleyi başlattı. Amasya Genelgesi’ni Erzurum Kongresi takip etti.
Kongreler sürecinin son durağı, Sivas oldu.

Günaydın, Sivas Kongresi’nin ana fikrinden şu sözlerle bahsetti:

“Amasya’da hazırlanan genelgede Anadolu’nun en güvenli yeri olan Sivas’ta milli bir kongre toplanacak kararı alındı. Sancaklardan temsilciler davet edildi. Mevcut şartlara razı mı olacağız yoksa topyekün bir savaşa mı gireceğiz, yani bağımsızlık mı istiyoruz esaret mi istiyoruz? İşte Sivas Kongresi’nin alt yapısı böyle oluştu.”

Kongre Sivas Lisesi’nde toplandı

O zamanki adıyla Mekteb-i Sultani olan Sivas Lisesi’nde toplandı kongre. Yurdun farklı illerinden delegeler katıldı. Açılış konuşmasını Mustafa Kemal Paşa yaptı.

Sivas Kongresi’nde alınan kararlarda bağımsızlık vurgusu ön plandaydı. Milli sınırlar içinde vatanın bölünmez bir bütün olduğu belirtildi. İşgallere karşı kurulan milli cemiyetler, Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti adı ile birleştirildi.

Bir hafta süren kongrede tarihi kararlar alındığına işaret eden Güven, “Alınan kararlar ile dendi ki topyekün savaşacağız vatanın bütünlüğünü koruyacağız. Asla milli bağımsızlığımızdan ödün vermeyeceğiz, Manda ve himaye gibi girişimleri reddediyoruz. Bu dağınık hareket eden tüm cemiyetleri birleştiriyoruz ve heyeti temsiliye dediğimiz kongre kararlarını uygulayacak bir heyet seçildi” diye konuştu.

Atatürk 98 gün daha Sivas’ta kaldı

Mustafa Kemal Paşa, kongreden sonra 98 gün daha Sivas’ta kaldı. Meclis’in kurulacağı Ankara’ya geçmeden önce milli mücadeleyi buradan yönetti.

“Atatürk 2 Eylül’de geldiği Sivas’tan 18 Aralık’ta ayrıldı. Yani 108 gün boyunca Sivas’ta kaldı şöyle diyebilirim Ankara’dan sonra milli mücadelenin en uzun süre yönetildiği ve Mustafa Kemal’in bulunduğu şehir Sivas şehridir.”

Cumhuriyetin temellerinin atıldığı kongre, kurtuluş mücadelesine ışık tuttu.  

Haber: Erdal Karabacak

Kamera: Ertaç Koçak

Kurgu: Mustafa Akyürek

Kaynak: TRT Haber