Sanal mecralarda yaş grubu gözetmeksizin hazırlanan içerikler ve onların arasına gizlenmiş sayısız reklam bulunuyor. Ebeveynler her ne kadar denetlemeye çalışsa da, çocukları bu içeriklerden uzak tutmak oldukça zor… Çünkü en masum çizgi filmin arasında bile belki bir reklam olarak ya da bir oyun tanıtımı şeklinde zararlı içerikler çocukların karşısına çıkabiliyor. Çocukların maruz kaldığı tek bir kare dahi etkilenmeleri için fazlasıyla yeterli.
YouTube, Instagram, TikTok… Çocuklar arasında oldukça popüler bu uygulamalar onları henüz ilkokul çağındayken kendi sosyal medya hesaplarını açmaya teşvik ediyor. Ancak erken yaşta sosyal medya hesabı sahibi olmak çocukları birçok açıdan tehlikeye atıyor.
Sanal mecralar erişimi kolaylaştıran yönüyle, çocukların kötü niyetli kişilerin hedefinde kalmasına yol açabiliyor. Dolayısıyla bu mecraların ebeveyn kontrolünde olması çok önemli.
Sürekli bir denetimin sürdürülebilir olmadığı dijital çağda, çözümü çocukları bu mecralardan uzak tutmakta arayanlar da var. Ancak uzmanlara göre bu çözüm de gerçekçi değil.
Peki, ne yapmak gerekiyor? Bu sorunun yanıtının en doğru adresi kuşkusuz 13 yılı aşkın süredir yayın hayatında olan ve ebeveynlerin güvenini yayıncılık ilkeleriyle sonuna kadar kazanan TRT Çocuk olacaktı. Biz de TRT Çocuk Kanal Koordinatörü Bora Durmuşoğlu’yla görüştük. Hem TRT Çocuk’un dijital platformlardaki uygulamalarını hem de ailelerin çocuklarını korumak için atmaları gereken adımları kendisinden dinledik.
“Aileler çocuklarının izlediği içeriklerden mutlaka haberdar olmalı. Hem çocuk medyasının içerisinden biri, hem de bir ebeveyn olarak dikkat edilmesi gereken en önemli noktanın bu olduğu kanaatindeyim” Bora Durmuşoğlu sözlerine bu önemli uyarıyla başlıyor.
[TRT Çocuk Kanal Koordinatörü Bora Durmuşoğlu]
Güvenilir adres, doğru içerik
Peki, ebeveynler bunu nasıl başarabilir?
Telefon veya bilgisayarlara güvenlik programı yüklemek, çocukların akıllı televizyonlardan ulaşabildikleri platformlarda ise çocuk profilinin kullanılmasını sağlamak alınacak önlemlerin başında. Dijital platformlarda çocukların erişmemesi gereken içerikler için şifre kullanmak da seçeneklerden biri. Ancak en önemlisi, çocukların güvenilir adreslerden içeriklere ulaşması…
İlkeli, doğru ve tarafsız kamu yayıncılığından taviz vermeyen TRT bu tecrübesini çocuk içeriklerinde de sürdürüyor. Türkiye’nin görsel ve işitsel hafızası TRT, çocuk kanalıyla değerlerini yeni nesillere aşılamayı hedefliyor. TRT Çocuk da 13 yıllık yayın hayatında ebeveynlerin kuşkusuz en güvendiği adres oldu.
Kanal Koordinatörü Bora Durmuşoğlu, her ayrıntısına kadar denetlenen içeriklerin nasıl özenle hazırlandığını anlatıyor:
“Kendi bünyemizdeki psikolog, pedagog ve çocuk gelişim uzmanlarımız bütün içeriklerimizi en ince ayrıntısına kadar inceliyor ve sonuçta çocuk için güvenli, öğretici ve eğlendirici içerikler ortaya çıkıyor. Detaylı bir değerlendirme sürecinden geçirilen uygulamalar, reklamsız ve ücretsiz olarak kullanıcıların beğenisine sunuluyor.
Okul öncesi çocuklar için hazırlanan bulmaca, hayvanları keşfetme, yapboz, boyama gibi oyunların yanı sıra daha büyük yaş grubuna hitap eden yarış, müzik, macera gibi oyunları da çocuklarla buluşturuyoruz. Özenle hazırlanan uygulamalarla çocukların, görsel algı, uzamsal algı, alıcı dil becerileri, zihinsel rotasyon, parça bütün ilişkisi, el-göz koordinasyonu, ince motor becerileri, yönergeleri takip etme gibi birçok kazanımını artırmayı hedefliyoruz.”
[Grafik: TRT Haber]
Bora Durmuşoğlu, TRT Çocuk dışındaki içerikler için de ebeveynlere “Her animasyon filmi çocuklara uygun değildir” uyarısında bulunuyor.
“TRT Çocuk içerikleri dışındaki çocuk içerikleri için ailenin mutlaka o içeriğin ne anlattığını, nasıl anlattığını ve içeriğin hangi yaş grubuna hitap ettiğini bilmesi gerekiyor. Özellikle uzun metrajlı animasyon filmleri için ebeveynlerin ‘Eğer bu çizgi film gerçek oyuncularla çekiliyor olsaydı yine de bir çocuk filmi olur muydu?’ sorusunu kendisine sorması gerekiyor çünkü her animasyon filmi çocuk filmi demek değildir. ‘İçeriklerde karakterlerin yaşı, o çizgi filmi izleyen çocuğun yaşıyla uyuşuyor mu?’ ise kendimize sormamız gereken diğer bir soru. Çocuğun izlediği içerikle özdeşim kurabilmesi ve içeriğin çocuğun yaşına hitap edebilmesi için yaş kategorizasyonunun doğru yapılması gerekir.”
TRT Çocuk 39 oyun ve uygulamasıyla çocuklara ulaşıyor
Dijital platformlarda yenilikçi projeler üretmeye önem veren TRT, hayal gücünü destekleyen, eğitici ve eğlendirici içeriklerle 13 yılı aşkın süredir ebeveynlerin en güvendiği adres. TRT Çocuk’un tamamen yerli, reklamsız ve ücretsiz mobil uygulamaları 80 milyonu aşkın indirmeyle ulaşılması güç bir rekorun da sahibi.
TRT uygulamalarının içerikleri nasıl belirleniyor? TRT Çocuk Kanal Koordinatörü Bora Durmuşoğlu şöyle ifade ediyor:
“Kamu yayıncısı tematik bir kanal olarak TRT Çocuk uygulamalarının hazırlık sürecinde dikkat ettiğimiz birçok unsur var. Uygulamalarımızı kullanıcı deneyimine sunmadan önce yaşa göre uygunluk, pedagojik açıdan uygunluk, çocuğun dilsel, bilişsel ve işitsel gelişimini destekleme, eğitim-öğretim planlamasına uygunluk, hedef kitlenin gereksinimlerini gözetme, reklamsız ve temiz bir içerik olması, arayüzüyle kullanıcı dostu olması ve mobil etkileşim kolaylığı sağlama gibi kıstasları gözetiyoruz. “
TRT Çocuk şimdilik 39 oyun ve uygulamayla çocuklara ulaşıyor. Ancak hedefi uygulama ve içerik sayısını genişletmek.
“Çocuk sesinin olduğu her yerde olma misyonuyla içeriklerimizi yalnızca geleneksel medya araçlarıyla sınırlı kalmadan tüm mecralarda çocuklara ulaştırabilmeyi hedeflediğimiz için dijitalleşmeyi çok önemli görüyor ve bu sebeple uygulama yelpazemizi çeşitlendirmek için yoğun çalışmalar sürdürüyoruz.”
TRT uygulamalarının bir diğer önemli özelliği, çocukların olumsuz etkilenmemesi için hiçbir reklam barındırmaması.
“TRT, çocukların reklama maruz kalmaması, içeriklere kolayca ulaşabilmesi adına reklamsız ve ücretsiz uygulamalarıyla milyonlarca kullanıcıya temiz, güvenilir ve eğlenceli içeriklerini ulaştırıyor. Bu ülkemiz için çok kıymetli bir şey. Biz de ebeveynlerin içeriklerimize olan güvenini hissediyor ve bu güvene layık olmak adına her geçen gün daha çok çalışıyoruz.”
TRT Çocuk’un yayın ilkelerini, içeriklerdeki denetim mekanizmasını ve hedeflerini anlattık. Şimdi TRT’nin dijital uygulamalarına yakından bakalım…
[Grafik: TRT Haber]
En sevilen çizgi filmler “TRT Çocuk” uygulamasında
“TRT Çocuk” uygulamasıyla çocuklar, izlenme rekorları kıran yerli çizgi dizilere istedikleri yerde istedikleri an ulaşabiliyor ve canlı yayın ile programları takip edebiliyorlar.
Mobil uygulamanın en önemli özelliği ebeveyn kontrolü içermesi. Ebeveynler, uygulamada yer alan “Aile Modu” ile video izleme sürelerini ayarlayabiliyor ve çocuklarına sevdikleri reklamsız içerikleri izletebiliyorlar.
TRT Çocuk uygulamaları dijital mecraların “eğlence” kategorilerinde ilk 100’de yer alarak editör önerilerinde öne çıkıyor ve çocuklar için video önerileri listesinde ilk sıralarda yer alıyor.
Türkiye’nin en kapsamlı dijital çocuk kütüphanesi: TRT Çocuk Kitaplık
23 Nisan 2021’de yayına alınan ve yaklaşık 4 milyon indirilmeye ulaşan, ücretsiz ve reklamsız “TRT Çocuk Kitaplık” uygulaması, Türkiye’nin en kapsamlı dijital çocuk kütüphanesi olma özelliğine sahip.
Çocukların okuma alışkanlıklarına katkı sağlamayı, hayal gücünü, görsel, işitsel, bilişsel ve duygusal gelişimlerini desteklemeyi hedefleyen “TRT Çocuk Kitaplık”ta kitapların sonunda interaktif oyun ve aktiviteler de yer alıyor. Uygulamadaki kişisel kütüphane özelliği sayesinde minik okurlara kendi kitaplıklarını düzenleme fırsatı sunuluyor.
Psikolog, pedagog ve çocuk gelişim uzmanları tarafından okul öncesi ve ilkokul dönemindeki çocuklar için detaylı bir değerlendirme sürecinden geçirilen uygulamada, TRT Çocuk kahramanlarının lisanslı kitapları da bulunuyor. Ailelere birlikte kaliteli, eğlenceli ve eğitici zaman geçirebilme fırsatı sağlayan uygulamada, aileler ebeveyn paneliyle çocuklarının hangi kitapları okuduğunu, kaç sayfa okuduğunu, ne kadar sürede okuduğunu, kitap sonunda yer alan aktivite sorularıyla kitabı ne kadar anladığını takip etme imkânına sahip oluyor.
Kullanıcılar, seçtikleri kitapları internete bağlı olmadan okumanın yanında sesli dinleyebiliyor, çevrim dışı okuyabiliyor ve kişisel kütüphanelerini oluşturabiliyor.
“TRT Çocuk Oyun Dünyası” ile yeni eğlenceyi keşfet
23 Nisan 2022’de ise çocuklar birbirinden farklı kategorilerdeki eğlenceli oyunlarla dolu ve çok kısa sürede 1 milyon indirilmeye ulaşan “TRT Çocuk Oyun Dünyası”yla buluştu. Oynadıkça yeni oyunların açıldığı TRT Çocuk Oyun Dünyası’nda bulmaca, spor, işletme, çiftlik, sanat, duygu, müzik, su, aksiyon, rakam ve şekil kategorilerindeki oyunların yanı sıra iki kişilik oyunlar da yer alıyor.
Kullanıcılar, oyundaki sürprizlerle keşfedip eğlenirken; taşıtlar, rakamlar, şekiller renkler, enstrümanlar gibi birçok farklı unsuru tanıma imkânı buluyor. Farklı mekân ve karakterlerle oynanabilen oyunu oynadıkça eğlence katlanıyor. Çocukların oyun içindeki seçimlerinin, ilgi alanlarının, oyunda geçirilen zamanın ve kazanımların ebeveyn paneliyle takip edilebildiği uygulamada uyku saati ayarlanarak çocuğun uyku saatinde oyunun kapanması da sağlanabiliyor.
Türkçe, İngilizce ve Arapça dil seçenekleriyle oynanabilen, reklam ve yönlendirme içermeyen uygulama tüm akıllı telefon ve tabletlere ücretsiz olarak indirilebiliyor.
Grafik: Nursel Cobuloğlu
Kaynak: TRT Haber
