Wikipedia erişim yasağı AİHM’de: Türkiye’nin uyguladığı yasağın nedeni ne, hangi adımlar atıldı?
Dünyanın en büyük internet ansiklopedisi Wikipedia’nın bağlı bulunduğu Wikimedia Vakfı, Türkiye’deki erişim engelini Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) taşıdıklarını açıkladı.
Wikimedia Yönetim Kurulu Başkanı Katherine Maher, Türkiye’deki yüksek mahkemelere yaptığı başvuruların sonuçsuz kalması üzerine bu kararı verdiklerini söyledi.
Maher, sitedeki içeriklerin ifade özgürlüğü kapsamında olmasını da başvurusuna gerekçe gösterdi.
Peki Wikipedia neden yasaklandı? Bugüne nasıl gelindi?
Erişim engeli ne zaman, nasıl başladı?
29 Nisan 2017 günü, sabah saatlerinde Türkiye’de Wikipedia’nın tüm dillerdeki versiyonlarına erişim yasağı getirildi.
lerleyen saatlerde yasağın nedenine ilişkin resmi bir açıklama yapılmazken, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) sayfasında Wikipedia’nın site bilgilerini sorgulayanlar ise, siteye “idari tedbir” uygulandığı bilgisine ulaştı.
Yetkililer daha sonra, “Türkiye’yi çeşitli terör gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalışan içerikleri” yasağa gerekçe gösterildi.
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’ndan daha sonra yapılan açıklamada, erişim yasağı kararının ‘bazı terör örgütleriyle Ankara’yı ilişkilendiren içerikler’ nedeniyle alındığı belirtildi.
Wikipedia’nın İngilizce sitesinde yer alan “Suriye İç Savaşı’na Dış Müdahaleler” ve “Devlet Destekli Terörizm” başlıklarında Türkiye ile ilgili yer alan içerikler de idari tedbir kararına gerekçe gösterildi.
Türkiye, taleplerinin yerine getirilmesi halinde siteye erişim engelinin kaldırılacağını duyurdu.
Wikimedia hangi adımları attı?
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, bundan bir ay sonra yaptığı açıklamada “Türkiye, terör örgütü destekçisi olarak gösterilemez. Yanlış bilgileri kaldırsınlar, yayınlara izin verelim” dedi.
Yasağın getirilmesinden günler sonra sitenin bağlı bulunduğu Wikimedia Vakfı ilk resmi hamleyi yaparak Ankara 1. Sulh Ceza Mahkemesi’nin verdiği karara ifade özgürlüğüne aykırı olduğu gerekçesiyle itiraz etti.
Wikimedia’nın itiraz dilekçesinde daha önce Google ve YouTube için verilen erişim engeli kararları hatırlatılırken, sitenin tamamına erişimin engellenmesinin ölçüsüz olduğu belirtildi.
Mahkeme ise 5 Mayıs 2017’de bu itirazı reddetti.
Vakıf, bu defa erişim yasağının kalkması için Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu.
Başvuru dilekçesinde, AİHM ve AYM’nin ifade özgürlüğüne ilişkin kararları hatırlatılarak “ifade özgürlüğünün temel hak ve hürriyet olarak özünü ortadan kaldıracağı” belirtildi.
Daha sonra yaptığı açıklamada “Wikimedia adlı vakıf, Wikipedia’nın erişim engeline ilişkin hukuk kuralları çerçevesinde tüm haklarını kullanabilecek” diyen Bakan Arslan ise, yargının vereceği kararlara uyacaklarını söyledi.
‘#WeMissTurkey’ kampanyası
AYM başvurusuyla ilgili süreç devam ederken, hem Wikimedia hem de Wikipedia sık sık sosyal medya hesaplarından engelin kaldırılması çağrısında bulundu.
Geçtiğimiz yıl Ocak ayında Habertürk’e konuşan Maher, “söz konusu makaleleri değiştirdiklerini” ve AYM kararını beklediklerini söyledi.
Bundan birkaç ay sonra Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Arslan, “Uyardık, gereğini yapmadılar. Mahkeme karar aldı, yayınlar durduruldu. Tekrar açılması adına sürekli görüşüyoruz” dedi.
Wikimedia ise bu açıklamayı yetersiz bularak 22 Mayıs 2018’de Bakan Arslan’a yazdıkları açık mektubu yayımladı.
Mektupta Bakan’ın gerekçelerle ilgili net bir açıklama yapmadığı belirtilirken, Wikipedia’nın tarafsızlık ilkesi hatırlatıldı.
Öte yandan Wikipedia, “We miss Turkey” (Türkiye’yi özlüyoruz) sloganıyla sosyal medyada bir kampanya başlattı. Resmi Facebook hesabından kullanıcılarına “Bir sabah uyansanız ve Wikipedia’ya erişemediğinizi fark etseniz, ne hissederdiniz?” sorusunu yönelten site yöneticileri, “#WeMissTurkey” etiketiyle bir hafta boyunca paylaşımlar yapılması çağrısında bulundu.
2 yıllık mücadele sonrası AİHM’ye başvuru
Geçtiğimiz ay Türkiye’de Wikipedia’ya getirilen erişim engeli, tam 2 yılını doldurdu.
Wikimedia da, Türkiye’de Wikipedia engelinin kaldırılması için tüm seçenekleri denediklerini ancak sonuç alamadıklarını söyleyerek AİHM’ye başvurduklarını duyurdu.
Wikimediafoundation.org’da yayımlanan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
“Wikipedia’nın yasaklanmasına ilişkin kararda yalnızca iki makaleye atıf yapılıyor ve ikisi de yasağa rağmen geliştirilmeye açık olmaya devam ediyor, dünyanın dört bir yanından siteye giren gönüllüler de bu makalelerde değişiklikler yapmayı sürdürüyor. Hâlâ söz konusu endişelerin – eğer varlarsa- neler oldukları netleşmiş değil. Türk yetkililerle yaptığımız pek çok iyi niyetli görüşmeye rağmen, yasak devam ediyor. Bunlara Ulaştırma, Denizcilik ve İletişim Bakanı’na yazılan açık mektup da dahil.”
“Özgür Ansiklopedi” sloganını kullanan Wikipedia, kullanıcıların katkısı ile hazırlanan internetin en büyük ansiklopedisi.
Türkiye’de Wikipedia internet sitesinde 300 binden fazla makale bulunuyor ve Türkçe konuşan binlerce kullanıcının da bu içeriklere katkıda bulunduğu biliniyor.
Kaynak: BBC Türkçe
